TENHEMELOPNEMING VAN MARIA - 15 AUGUSTUS

 

Op 15 augustus vieren Rooms-katholieke christenen de Tenhemelopneming van Maria (Assumptio Beatae Mariae). Het feest gaat terug naar een dogma dat in 1950 als geloofswaarheid werd uitgeroepen door paus Pius XII. Het is een hoogfeest in de Rooms-katholieke Kerk. In protestantse en evangelische middens ligt het dogma erg gevoelig.

 

  • Opgevaren of opgenomen?

Ten onrechte wordt het feest vaak Maria Hemelvaart genoemd. De verwarring komt door het al veel langer bestaande feest van Onze-Lieve-Heer Hemelvaart (Ascencio Domini). Maria is volgens het dogma echter niet ten hemel opgevaren. Dat is een goddelijk voorrecht. Niettemin kregen sommige kerken en scholen verkeerdelijk de naam Maria Hemelvaart. Zelfs bij de katholieke hiërarchie bestond de verwarring destijds al.
Maria is volgens het dogma opgenomen in de hemel omdat ze de Moeder Gods is en omwille van haar toewijding aan God en aan haar Zoon, wat in het evangelie op verscheidene gelegenheden vermeld wordt.

 

  • Dogma gevraagd!

De afkondiging was voor katholieke gelovigen geen verrassing. De Mariadevotie kende een ongekend hoogtepunt in de eerste helft van de 20ste eeuw en er werd al meermaals gevraagd om dit dogma.

Toch is het dogma een merkwaardige uitzondering. Er staat namelijk nergens vermeld in de Schrift dat Maria is opgenomen in de hemel. Het dogma is gedragen door de traditie, niet door de Schrift.

 

  • Niceaconstantinopolitanum

De eerdere drie Mariadogma's hebben wel een oorsprong in de Schrift. Het eerste dogma stelt dat Maria de "Moeder van God" is (Dei Genetrix in het Latijn, Theotokos in het Grieks). Dit dogma dateert uit de eerste eeuwen. In Lucas 1, vers 35 wordt het kind dat Maria zal baren "Zoon van God" genoemd. Datzelfde Schriftvers leidt ook tot het tweede dogma, eveneens uit de Oudheid: Maria ontvangt de titel "Altijd Maagd" (Semper Virgo). Beide dogma's zijn al opgenomen in de geloofsbelijdenis van Nicea in 325 na Christus die vervolmaakt wordt tot de versie de we nu kennen, geschreven in 381 na het Concilie van Constantinopel. Deze eindversie wordt ook wel het Niceaconstantinopolitanum genoemd.

 

  • Maagd en Onbevlekt 

Het derde Mariadogma is veel jonger: de "Onbevlekte Ontvangenis" (Conceptio Immaculata) werd tot geloofswaarheid verklaard in 1854. Er bestaat verwarring tussen deze twee laatste dogma's. Het dogma van  de maagdelijkheid van Maria beklemtoont dat Jezus niet is geboren uit de gemeenschap van Maria en haar verloofde Jozef, maar dat Hij is geboren uit de heilige Geest, uit God zelf dus. Dat Maria onbevlekt ontvangen is, betekent dat ze vrij is van de erfzonde, die de mensheid meedraagt sinds het vrije bestaan, toen Adam en Eva uit de tuin van Eden werden weggestuurd. Bijgevolg is Jezus geboren uit Goddelijke zuiverheid.

Opvallend is dat de maagdelijkheid en de onbevlektheid eigenlijk vooral betekenis hebben voor Jezus als Zoon van God, in tegenstelling tot het eerste dogma, dat Maria erkent als Moeder van God.

 

  • Van Ontslaping tot Medeverlosser?

In de vroege Middeleeuwen werd in zowel in de Westerse als de Orthodoxe traditie aangenomen dat Maria in de hemel was toegelaten. Het feest werd "Dormitio Mariae" genoemd: de Ontslaping van Maria.

De Tenhemelopneming was een belangrijk statement tegenover andere christelijke kerkgemeenschappen. De paus heeft "ex cathedra", vanop zijn pauselijke zetel een dogma fidei (een geloofsdogma) uitgevaardigd als geloofswaarheid. Het is slechts de tweede uitspraak "ex cathedra", na de afkondiging van de pauselijke onfeilbaarheid in 1870. Deze beide uitspraken vermoeilijken de oecumenische dialoog tussen christelijke kerken.
De vraag om nog een vijfde dogma toe te voegen - dat Maria Medeverlosser (Co-Redemptrix) zou zijn - is nooit ingewilligd door de Rooms-katholieke Kerk. Ook binnen deze traditie is er geen Bijbelse basis. Het blijkt vooral een brug te ver om Maria deze goddelijke eigenschap toe te eigenen.

 

  • Trivia

15 augustus is in België een officiële vrije dag.

In de streek rond Antwerpen valt het feest van de Tenhemelopneming van Maria samen met Moederdag.

Het is een belangrijke dag voor christenen die in hun geloof een sterke Mariadevotie beleven.

 

Tekst: Sven Vannecke, 2017.

Afbeelding 1: Onze-Lieve-Vrouw van Lombardsijde, België.

Afbeelding 2: Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangen, Lourdes, Frankrijk.